Μ.Μπρεχτ-Ο αντισυμβατικός ... έφυγε σαν σήμερα ..14-8-1956

" Όταν ήρθαν να πάρουν τους Εβραίους, δεν διαμαρτυρήθηκα, γιατί δεν ήμουν Εβραίος.

 Όταν ήρθαν για τους κομμουνιστές δεν φώναξα, γιατί δεν ήμουν κομμουνιστής. Όταν κατεδίωξαν τους τσιγγάνους, 

ούτε τότε φώναξα, γιατί δεν ήμουν τσιγγάνος. 

Όταν έκλεισαν το στόμα των Ρωμαιοκαθολικών που αντιτάσσονταν στο φασισμό, δεν έκανα τίποτα γιατί δεν ήμουν καθολικός. 

Μετά ήρθαν να συλλάβουν εμένα, αλλά δεν υπήρχε πια κανείς να αντισταθεί μαζί μου ... "

Μπέρτολτ Μπρεχ

Τι και αν έχουν περάσει 57 χρόνια από τον θάνατό του; Τίποτα δεν έχει αλλάξει.

Εξακολουθούν να παίζονται τα έργα του σε όλο τον κόσμο, εξακολουθεί ο ίδιος να είναι επίκαιρος και εμείς εξακολουθούμε να πηγαίνουμε στο θέατρο για να δούμε κάποια από τις παραστάσεις που έγραψε ο Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Στην Γερμανία θεωρείται ο πατέρας του «επικού θεάτρου». Στον υπόλοιπο κόσμο είναι γνωστός και γιατί υπηρέτησε το «διδακτικό» και το «ανθρωπιστικό θέατρο» ως δραματουργός και σκηνοθέτης. Πολλά είναι και τα ποιήματα που έγραψε.

Τα έργα του επαναστατικά, αντιεξουσιαστικά. Οι χαρακτήρες του ανθρώπινοι, σχοινοβατούν ανάμεσα στην φωτεινή και τη σκοτεινή πλευρά τους

 
Αρχικά, τα έργα του χαρακτηρίζονταν από πνεύμα καταδίκης του πολέμου και του μιλιταρισμού, ενώ στη συνέχεια παρατηρείται μια αποφασιστική στροφή στη σκέψη και τη ζωή του, που εμπνέεται από τη μαρξιστική φιλοσοφία.

Σημαντική ώθηση στη σχέση του με την εργατική τάξη και το κίνημά της έδωσε η μαζική εξαθλίωση που προκάλεσε η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1920 και η νέα ορμητική ανάπτυξη του εργατικού κινήματος στη Γερμανία.

 

Η ζωή του
Ο Μπρεχτ γεννήθηκε το 1898 στο καθολικό Άουγκσμπουργκ, από καθολικό πατέρα και προτεστάντισσα μητέρα. Ήδη στα 14 του είχε ξεκινήσει να γράφει. Το 1917 εγγράφεται στο πανεπιστήμιο του Μονάχου, στην ιατρική, χωρίς να τελειώσει ποτέ γιατί επιστρατεύεται ως νοσοκόμος και υπηρετεί στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αρχίζει να γράφει ποιήματα και θεατρικά. Η πρώτη συλλογή ποιημάτων του ήταν το «Εγκόλπιο ευσέβειας» για το οποίο κέρδισε λογοτεχνικό βραβείο.

Σημαντικότατη επίδραση στην πορεία του άσκησαν οι πολιτικές συνθήκες στην Γερμανία, ιδιαίτερα η άνοδος του ναζισμού και ο πόλεμος, καθώς άλλαξαν τις συνθήκες της ζωής του και υπήρξαν πηγή έμπνευσης για πολλά έργα του. 

 Έχει πει και γράψει: 

 «Όποιος δεν έχει τον αγώνα μοιραστεί θα μοιραστεί την ήττα» 

«Αυτοί που βρίσκονται ψηλά θεωρούν ταπεινό να μιλάς για το φαΐ. 

Ο λόγος; Έχουνε κιόλας φάει».

 
  «Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι για να σκοτώσεις:
  Μπορούν να σε μαχαιρώσουν στο στομάχι με μαχαίρι,
  να σου κλέψουν το ψωμί,
  να μη φροντίσουν για την ασθένεια σου,
  να σε αναγκάσουν να ζεις σε μια τρύπα,
  να σε βασανίσουν δουλεύοντας μέχρι το τέλος,
  να αναγκάσουν να πας στον πόλεμο …
  Μόνο μερικά από αυτά τα πράγματα είναι απαγορευμένα σε μία κοινωνία». 

Τι να τον κάνω το σκοπό σου; Η στάση σου μου αρκεί.

Εσύ, που είσαι αρχηγός, μην ξεχνάς πως έγινες ό,τι είσαι επειδή είχες αμφιβάλει για άλλους αρχηγούς. Άσε λοιπόν αυτούς που οδηγείς να αμφιβάλλουνε κι εκείνοι. (Εγκώμιο στην αμφιβολία)

Τι ωφελεί, χωμένος μέχρι το λαιμό στη λάσπη, να κρατάς τα νύχια των χεριών σου καθαρά; 

 (Πολλοί λατρεύουνε την τάξη)

Είναι λογικός, καθένας τον καταλαβαίνει. Ειν' εύκολος.
Μια και δεν είσαι εκμεταλλευτής, μπορείς να τον συλλάβεις.
Είναι καλός για σένα, μάθαινε γι' αυτόν.
Οι ηλίθιοι ηλίθιο τον αποκαλούνε, και οι βρομεροί τον λένε βρομερό.
Αυτός είναι ενάντια στη βρομιά και την ηλιθιότητα.
Οι εκμεταλλευτές έγκλημα τον ονοματίζουν.
Αλλά εμείς ξέρουμε:
Είναι το τέλος κάθε εγκλήματος.
Δεν είναι παραφροσύνη, μα
Το τέλος της παραφροσύνης.
Δεν είναι χάος
Μα η τάξη.
Είναι το απλό
Που είναι δύσκολο να γίνει. 

(«Εγκώμιο στον κομμουνισμό») 

Το 1954 τιμάται με το διεθνές βραβείο Στάλιν για την ειρήνη και την αλληλοκατανόηση των λαών.Το 1955 ,ένα χρόνο πριν τον θάνατό του στέλνει στην Γερμανική Ακαδημία Τεχνών το παρακάτω γράμμα:

 

Σε περίπτωση θανάτου μου δεν επιθυμώ να εκτεθεί πουθενά η σορός μου. Κατά την ταφή δεν πρέπει να γίνουν ομιλίες. Θα ήθελα να ταφώ στο νεκροταφείο δίπλα στο σπίτι μου, στη Σοσεστράσε». 

 

Δεκαπέντε μήνες αργότερα θα σβήσει από έμφραγμα του μυοκαρδίου στο Μιλάνο. Στις 17 Αυγούστου 1956 κηδεύεται στο νεκροταφείο Ντοροτέεν, στο Βερολίνο.

 Στο μνήμα του δεσπόζει ένας απέριττος βράχος με σκαλισμένο πάνω του μονάχα το όνομά του: Bertolt Brecht.

 

Xρειάζονται πολλά, τον κόσμο για ν' αλλάξεις: 
Oργή κι επιμονή. Γνώση κι αγανάχτηση. 
Γρήγορη απόφαση, στόχαση βαθιά. 
Ψυχρή υπομονή, κι ατέλειωτη καρτερία. 
Kατανόηση της λεπτομέρειας και κατανόηση του συνόλου. 
Mονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πώς 
την πραγματικότητα ν' αλλάξουμε.